Tafeltjes oefenen

1.    WAAROM LEREN KINDEREN NIET GRAAG DE TAFELS?

Veel kinderen vinden tafeltjes oefenen maar saai en eigenlijk begrijp ik dat ook wel. Om me heen zie en hoor ik toch nog erg vaak dat tafeltjes op een vrij ‘saaie’ manier worden aangeleerd. Het klassikaal opdreunen hiervan laat direct een jeugdtrauma herleven. Saai als je ze al kent en verschrikkelijk als je ze niet kent, want wat moet je in vredesnaam playbacken? 

Je zou bijna verwachten dat dit niet meer gebeurt, maar ik heb nieuws voor je!

 Ik hoor je nu denken; “Ja oké, maar hoe dán?” Super! Je bent aan het nadenken hoe het anders kan! Na het lezen van dit artikel, heb je inspiratie, tips en ideeën genoeg gekregen, om op allerlei manieren met kinderen tafels te oefenen zónder klassikaal opdreunen of oefenblaadjes vol rijtjes keersommen.

2.    AANSLUITEN BIJ BEHOEFTES

Kinderen voelen intrinsiek vaak niet de behoefte om de hele dag op een stoel in de klas te zitten. De favoriete vakken van mijn zoon zijn bijvoorbeeld de pauze 😉 en gym. Voor veel kinderen geldt dat vakken waarbij zij veel stil moeten zitten, niet favoriet zijn. Lekker bewegen en spelen is wat zij veel liever doen.  

3.    AUTOMATISEREN KUN JE LEREN!

Slimme kinderen kunnen niet altijd goed automatiseren, zij rekenen tafels vaak snel uit. Andere kinderen hebben moeite met de tafels, die krijgen gewoon een tafelkaart. Niets mis mee toch? Nou, liever niet! 

Automatiseren betekent dat je de vaardigheid traint, om handelingen zonder na te denken uit te kunnen voeren. Dit is een belangrijke vaardigheid. Het is handig op de basisschool, maar belangrijk in het vervolgonderwijs.

Het geheugen is goed te trainen. Door middel van geheugenspelletjes bijvoorbeeld. 

Maar hoe weet je nou of een kind een som heel snel uitrekent of dat deze de tafel geautomatiseerd heeft? Daar kun je heel gemakkelijk achterkomen! Laat het kind een bal vangen terwijl het een tafelsom moet beantwoorden. Wanneer het kind de tafel geautomatiseerd heeft kan het deze 2 taken tegelijkertijd uitvoeren. Het vangen van de bal doet een beroep op het bewuste denkvermogen, maar de tafelsom niet, want deze is geautomatiseerd (want automatiseren betekent dat je de vaardigheid traint, om handelingen zonder na te denken uit te kunnen voeren.). Lukt dit niet tegelijkertijd dan is de tafelsom dus niet geautomatiseerd.

4.    HET KRUISEN VAN DE MIDDELLIJN

Dat bewegend leren goed is voor de hersenactiviteit heb je net kunnen lezen. Maar weet je ook al van het belang van de middellijn kruisen? Op het internet is hier enorm veel over te vinden. Wanneer je zoekt naar ‘middellijn kruisen’ of naar ‘crossing midline’ kun je hier veel informatie over vinden. Ik ga je in het kort uitleggen wat is het is en waarom dit belangrijk is om te weten. 

Wanneer je de middellijn kruist, moeten de hersenen samenwerken. Door dit te doen help je de hersenhelften verbindingen te bouwen. Vaak is één van de twee helften dominant.

Wanneer dit gaat om de rechterhelft kan het zijn dat resultaten op school achterblijven terwijl er wel dagelijks intensief geoefend wordt, zoals lezen en rekenen. Dit geldt dus ook voor de tafels. Is de rechterhersenhelft dominant dan kan het zijn dat een kind veel moeite met de tafels heeft. Oefeningen om het kruisen van de middellijn in te zetten bij het oefenen van de tafels kan dus zeker een positief effect geven. Dit is veel gemakkelijk bij bewegend leren dan bij een werkblad aan je tafel maken.

5.    BEWEGEND LEREN

Ik ga niet onder stoelen of banken steken dat ik een voorstander ben van bewegend leren. Inmiddels heb ik zoveel positieve resultaten in de praktijk gezien, dat ik er niet meer om heen kan. En eerlijk gezegd wíl ik dat ook helemaal niet meer. Sterker nog; het liefst ‘besmet’ ik zoveel mogelijk mensen met dit virus; wat natuurlijk een beetje raar klinkt in deze tijd….

Om dit ‘doel’ te bereiken, ga ik hier een aantal voorbeelden uitwerken die eenvoudig zijn te passen:

Tafeltikkertje

Ren je rot

Maak van alle tafels (hiervoor kun je ook de leermat tafels langwerpig gebruiken) of tafeluitkomsten één vak voor alle kinderen. Je roept een tafel (of draait deze met de tafel draaischijf) en de kinderen rennen allemaal tegelijk zo snel mogelijk naar het juiste vak.

Variatiemogelijkheid: laat (een deel met ‘sterke’ kinderen van) de groep niet rennen, maar een andere manier bedenken hoe ze er moeten komen (springen, hinkelen, huppelen, enz) of maak tweetallen met bijvoorbeeld de voeten aan elkaar en voeg hiermee het element samenwerken toe.

Leermat tafels langwerpig 

Een andere manier om de leermat tafels langwerpig te gebruiken is deze werkvorm: Spreek een tafel af die je gaat oefenen, bijvoorbeeld de tafel van 7. Eén kind (of leerkracht) die de tafel al kent óf een kaartje met alle tafels erop krijgt, roept een uitkomst van een tafel van 7; 28. Alle kinderen die mee spelen rennen / springen / huppelen / …. naar het vak 4 x ….. =. Het aantal kinderen dat mee kan doen staat niet vast, maar wanneer er te veel kinderen meespelen, zal het misschien wat krapper worden. Deze werkvorm past dus perfect in een bewegend leren circuit!

In de rij

Schrijf de getallenlijn t/m 100 met stoepkrijt op het plein of rol de mat met de getallenlijn t/m 100 uit. Druk tafelkaartjes af in verschillende kleuren. Verdeel de groep kinderen in een x aantal groepjes. Elk groepje krijgt één kleur tafelkaartjes. 

Estafette

Speel een estafette. Hoeveel kaartjes kon een groepje op de getallenlijn plaatsen?

Let hierbij op niveauverschillen; meng de verschillende niveaus goed / eerlijk door elkaar óf differentieer in het aantal kaartjes dat elke groep krijgt. Laat de groep meerdere dagen in dezelfde samenstelling spelen. Ziet de groep vooruitgang? Note: het gaat hier niet om wie wint van een ander, maar welke groep is vooruitgegaan! Dit kun je stimuleren door de tijd op te nemen ipv wie het eerst klaar is.

Tafeljoggen;

Op You-tube vind je meerdere filmpjes om te tafeljoggen. Lekker joggen, sommen maken en af en toe bukken, springen, een rondje draaien, enz. Google op tafeljoggen en je vindt vanalles! Zelf vind ik de filmpjes van Meester Bjorn erg fijn. 

Tafelspelletjes met emmers

Zet 10 emmers of bakjes neer en voorzie deze van de uitkomsten van de tafel die je wilt oefenen. De mogelijkheden zijn nu eindeloos; 

• balletje in de juiste emmer gooien; juf zegt een som en de kinderen mogen het balletje in de juiste emmer gooien.
• tafelzonnetje; in het midden zet je een extra emmer of een bak neer met tafelsommen die gefrommeld zijn tot proppen. De 10 emmers komen als zonnestralen om de bak met proppen. Prop pakken, openvouwen en naar de juiste emmer brengen. 
• pittenzakken voorzien van tafelkaartje in de emmer mikken (gebruik hiervoor zelfklevende transparante pockets)
• tafelkaartjes in de juiste emmer doen 
• estafette; wie het eerst een stapeltje kaarten in de juiste emmer heeft gedaan, 
• parcours maken; aan de start een tafelkaartje pakken, het parcours afleggen en aan het einde het kaartje in de juiste emmer doen.
  Wil je zeker weten dat er alleen maar juiste antwoorden in een emmer komen? Maak dan tafelcontroleurs. Kies een groepje kinderen die elk bij een emmer de sommen controleren en rouleer hier regelmatig in!

Traplopen

Tafels springen  

Rol de leermat tafels uit of schrijf de tafels op het plein. Spring de tafels heen en terug of speel er spellen mee; zoals een bal of pittenzak mikken op de juiste tafel, tafelkaartjes op de juiste plek leggen, zet de tafeldraaischijf in of noem het antwoord en ren naar het goede vak.

Dansje / bewegingen

Laat de kinderen bij een tafel een dansje of bewegingen maken. Dit kan kinderen helpen de tafel beter te onthouden. Ze vinden het leuk om te doen en ze zijn op een bewegende manier aan het leren.

Tafels springen over de getallenlijn 

Springtouwen

Laat de kinderen in tweetallen werken. Een kind noemt de tafel en het andere kind geeft tijdens het springtouwen het juiste antwoord tot het ‘verkeerd springt’. Daarna wisselt de beurt.

6.    SPELEND LEREN

Tafel-4-op-een-rij

Een leuk tactisch spel voor 2 spelers, waarbij je moet proberen om 4-op-een-rij te maken. Door slim je fiche te plaatsen en vooruit te denken (en daarmee dus ook de tafels uit te rekenen) kun je het spel een extra dimensie geven. Er mag namelijk niet zomaar een fiche geplaatst worden. Onder in de balk staan de getallen 1 t/m 10. Er mag telkens maar één pion verplaatst worden! Het is dus wel noodzakelijk dat je goed vooruit rekent om te kunnen winnen!

Vullen maar!

De verboden getallen

Spreek een codewoord af voor de verboden getallen, bijvoorbeeld sinaasappelsap. De kinderen gaan de tafel van 3 oefenen. De eerste speler begint bij 1, de tweede bij 2 en de derde mag géén 3 zeggen (dit is een van de verboden getallen uit de tafel van 3) maar zegt sinaasappelsap, 4, 5, sinaasappelsap, 7, 8, sinaasappelsap, enz.

Dit spel kan in de klas gespeeld worden of thuis aan tafel, maar ook buiten in een kring (al dan niet met het overgooien van een bal naar elkaar).

Tafelbingo

Elke speler krijgt een lege bingokaart. Vul deze kaart met uitkomsten van de tafels. Dobbel met de twee 10-kantige dobbelstenen. De uitkomst van de twee dobbelstenen is het getal voor de bingo.

Moeilijke tafeldobbelstenen

2 dobbelstenen met de cijfers 3, 4, 6, 7, 8, 9 er op. Het product van de 2 dobbelstenen maakt de som, bijvoorbeeld 6 en 9 wordt 6×9 of 9×6. Speciaal bij deze dobbelstenen, die ook zo direct te gebruiken zijn, zijn drie spellen te downloaden.

7.    ‘GELUK, IS HET VERLANGEN NAAR HERHALING’      (MILAN KUNDERA)

Het is een open deur, maar ik doe het toch! Wanneer je denkt “nou die tafels, dat is gelukt!”, blijf dan vooral tóch door oefenen. Schenk je er geen aandacht meer aan, dan zakt het ook weer weg. Zonde van alle energie die jij en de kinderen erin gestoken hebben. Geen tijd in het rooster? Integreer het in je gymles, zet het in als energizer tussen je lessen door, enz. Er is altijd wel even een momentje te vinden!